Γράφει: Μιχάλης Κ. Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine
Πονοκέφαλος σημαίνει απλά «πόνος στην περιοχή του κεφαλιού». Το ίδιο ακριβώς σημαίνει η λέξη «κεφαλαλγία», η οποία είναι η λέξη που στην ιατρική ορολογία χρησιμοποιείται αντί για τη λέξη «πονοκέφαλος».
Υπάρχουν εκατοντάδες αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο. Για παράδειγμα, μία ιγμορίτιδα, ένα οφθαλμολογικό πρόβλημα, μία ωτίτιδα, αλλά και πιο σοβαρές καταστάσεις, όπως ένας όγκος του εγκεφάλου ή ένα ανεύρυσμα του εγκεφάλου μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο. Κάθε πονοκέφαλος για τον οποίο υπάρχει μία σαφής και αναγνωρίσιμη υποκείμενη αιτία ονομάζεται δευτεροπαθής πονοκέφαλος. Κάποιοι δευτεροπαθείς πονοκέφαλοι μπορεί να σημαίνουν κίνδυνο για την υγεία ή και τη ζωή του ανθρώπου που τους εμφανίζει και για το λόγο αυτό, αν υπάρχει υποψία για κάτι τέτοιο, σωστό είναι να γίνεται διερεύνηση από ειδικό γιατρό.
Ωστόσο, τις περισσότερες φορές, ένας πονοκέφαλος δεν έχει συγκεκριμένη αιτία που τον προκαλεί. Κάθε τέτοιος πονοκέφαλος ονομάζεται πρωτοπαθής πονοκέφαλος (ο όρος «πρωτοπαθής» σημαίνει ότι δεν υπάρχει αιτία που τον προκαλεί). Οι πρωτοπαθείς πονοκέφαλοι προκαλούν ταλαιπωρία, αλλά δεν είναι επικίνδυνοι για τη ζωή ή την υγεία μας. Οι κυριότεροι πρωτοπαθείς πονοκέφαλοι είναι η ημικρανία, ο πονοκέφαλος τύπου τάσεως και η αθροιστική κεφαλαλγία. Πρόκειται για πονοκεφάλους που μπορεί να είναι έντονοι και που μπορεί να προκαλούν σημαντικά προβλήματα στη ζωή όποιου υποφέρει από αυτούς. Σήμερα, πλέον, γνωρίζουμε ότι πολλοί από αυτούς οφείλονται, τουλάχιστον εν μέρει, σε γενετικούς παράγοντες, είναι δηλαδή «γραμμένοι στο γενετικό μας υλικό». Αν και συνθήκες ψυχολογικής πίεσης και άγχους μπορεί να επιβαρύνουν την κατάσταση, οι πρωτοπαθείς πονοκέφαλοι δεν προκαλούνται από ψυχολογικούς ή ψυχικούς παράγοντες, αλλά είναι σωματικές ιατρικές παθήσεις με τον ίδιο τρόπο που ο διαβήτης, για παράδειγμα, είναι μια σωματική ιατρική πάθηση.
Δεν είναι πάντα εύκολο να τεθεί η διάγνωση σχετικά με το ποιο είδος πονοκεφάλου έχει κάποιος άνθρωπος. Σε κάθε περίπτωση, ο αρμόδιος για να εξετάσει και να θέσει τη διάγνωση σε κάποιον άνθρωπο με πονοκέφαλο είναι ο ειδικός νευρολόγος. Η διάγνωση συνήθως βασίζεται κυρίως στην περιγραφή των συμπτωμάτων και την νευρολογική εξέταση. Τις περισσότερες φορές δεν χρειάζονται περαιτέρω ειδικές εξετάσεις (π.χ. μαγνητική τομογραφία), οι οποίες όμως μερικές φορές είναι απαραίτητες.
Η θεραπεία των πονοκεφάλων γίνεται ανάλογα με το είδος τους. Στους δευτεροπαθείς πονοκεφάλους, ασφαλώς και πρέπει να αντιμετωπιστεί η υποκείμενη αιτία. Στους πρωτοπαθείς πονοκεφάλους, η θεραπεία γίνεται είτε με αναλγητικά, για την αντιμετώπιση των κρίσεων, είτε με προφυλακτικές θεραπείες, που προτείνονται σε ασθενείς με συχνούς πονοκεφάλους και αποσκοπούν στην μείωση της συχνότητας τους. Τα φάρμακα που συνήθως χορηγούνται για την αντιμετώπιση των κρίσεων ανήκουν στα απλά αναλγητικά ή στα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, ενώ ειδικά για την ημικρανία υπάρχουν και εξειδικευμένα φάρμακα που λέγονται τριπτάνες. Η προφυλακτική θεραπεία γίνεται με φάρμακα που ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες (νευροτροποποιητικά, κατά του ιλίγγου, αντιαρρυθμικά κ.α.) για τα οποία έχει διαπιστωθεί (πολλές φορές δεν γνωρίζουμε τον ακριβή μηχανισμό δράσης) ότι δρουν ενάντια στις κεφαλαλγίες. Τόσο η θεραπεία των κρίσεων, αλλά ειδικά η προφυλακτική θεραπεία θα πρέπει να γίνεται υπό ιατρική παρακολούθηση.
Μιχάλης Κ. Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine
Μέλος ΔΣ Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας
http://www.headaches.gr/ - Ενημερωτική ιστοσελίδα για τις κεφαλαλγίες
http://www.iatreiokefalalgias.gr/
http://www.dromostherapeia.gr/
http://www.dromostherapeia.gr/
